سرقت آب از مناطق پرآب به نقاط دیگر مساله‌ای است که طی سال گذشته چندین بار از سوی ساکنان و افراد بومی مورد اعتراض قرار گرفته و درگیری‌هایی را موجب شده است.

پایگاه خبری تحلیلی آب ایران / مهناز همتی

* تا چند روز دیگر هفته منابع طبیعی که آغاز آن روز درختکاری است، شروع می‌شود. مانند هر سال شعارهای زیادی برای حفط منابع طبیعی، توسعه جنگل‌ها و جلوگیری از تخریب مرتع و جنگل داده می‌شود و مقامات کشور در تمام سطوح حتی به صورت نمادین به غرس نهال می‌پردازند و در این باره که درخت چقدر برای بشر مفید است و چرا باید از آن حفاظت کرد، سخنان شیرین و جذاب بیانی می‌کنند.

همه اینها در حالی است که سازمان ملل متحد اخیرا درباره موارد متعددی در خصوص حفظ محیط‌زیست و نیز تامین امنیت آب به تصمیم‌گیران و مدیران محیط‌زیست ایران توصیه کرده و خواستار توجه بیشتر در این‌باره شده بود.در میان توصیه‌های سازمان ملل متحد البته مساله تامین امنیت آب مهم به نظر می‌رسد. سرقت آب از مناطق پرآب به نقاط دیگر مساله‌ای است که طی سال گذشته چندین بار از سوی ساکنان و افراد بومی مورد اعتراض قرار گرفته و درگیری‌هایی را موجب شده است.

در این‌باره اعتراض‌هایی در استان‌های چهارمحال و بختیاری، لرستان، نواحی شمال شرق استان تهران در گیلاوند و دماوند و… شده است. در تمام این اعتراض‌ها، محور توجه انتقال بی‌ضابطه، حساب‌نشده، پرحجم و گاه پنهانی آب به نقاط دیگر برای ایجاد شهرک‌های مسکونی جدید یا ایجاد و خلق مناطق کشاورزی در حاشیه شهرها بوده است.از این بدتر تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی و تبدیل آن به مناطق مسکونی است. گاهی چنین به نظر می‌آید که تغییر کاربری زمین فقط در شهرهای شمالی و استان‌های حاشیه دریای خزر صورت می‌گیرد، اما تقریبا در تمام نقاط سبز ایران که خاک حاصلخیز دارد، دقیقا به خاطر همین سرسبزی و آب و هوای معتدل، ساخت ویلاهای تفریحی رواج دارد و برای ساخت شهرک‌های ویلایی و تفریحی، راهی جز ساخت ویلا روی زمین‌های منطقه که به طور عمده زمین‌های کشاورزی و حاصلخیز هستند، وجود ندارد.

کارشناسان می‌گویند در گذشته نهضت سدسازی، اقلیم برخی استان‌ها را تغییر داده است. این کارشناسان به زمانی اشاره می‌کنند که به بهانه مهار آب‌های سطحی و جلوگیری از خروج آب از مرزهای کشور، تلاش‌های گسترده‌ای برای ساخت سد صورت می‌گرفت. رییس‌‌جمهور دوران سازندگی در آن هنگام با اظهارات خود این پرسش را ترویج می‌کرد که وقتی کشور به آب‌های سرزمینی خود احتیاج دارد، چرا باید خروج این آب‌ها از مرزهای خود را بپذیرد؟ اما در این پرسش آنچه مورد بی‌توجهی واقع شد، تبعات و نتایج جلوگیری از خروج آب از مرزها بود.همین کارشناسان که در آن زمان مصرانه با انقلاب سدسازی و مهار کارشناسی‌‌نشده آب‌های سرزمینی مخالفت می‌کردند، می‌گفتند خشک کردن زمین‌های مقصد این آب‌ها، زیان‌های جبران‌ناپذیری را متوجه کشور خواهد کرد اما این هشدار مورد عنایت دست‌اندرکاران قرار نگرفت و سرانجام در داخل ایران نتایجی همچون خشک شدن بخشی از دریاچه ارومیه و وقوع سونامی نمک و در خارج از کشور خشک شدن هورهای عراق و پدید آمدن حوضچه‌های تولید گرد و خاک و ریزگرد به بار آمد.

کارشناسان یادشده اکنون می‌پرسند مهار آب‌های سطحی و خودداری از جریان یافتن آب‌های ایران در خاک کشورهای همسایه در مقابل پدید آمدن حوضچه‌های دائمی تولید ریزگرد آیا اقدامی سودآور بوده است؟
اکنون کارشناسان مشابه همین هشدارها را درباره انتقال آب بیان می‌کنند. آنان می‌گویند اگرچه برخی استان‌های کشور مانند کردستان، چهارمحال‌وبختیاری، لرستان و… استان‌هایی پرآب هستند ولی انتقال آب پیش‌شرط مهمی چون محاسبه تقاضا، برآورد تاثیرها و تبعات انتقال آب و مانند آن را دارد. در مواردی که انتقال آب در دستور کار مقامات اجرایی قرار گرفته، هیچ سندی درباره ارزیابی تاثیرها و نتایج انتقال آب ارائه نمی‌شود. بدتر از این، انتقال پنهانی آب به وسیله تانکر یا حفر کانال‌های غیرقانونی است. روشن است که در مقابل این رفتارهای نسنجیده، دستگاه‌های دولتی مانند سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور و وزارت نیرو سکوت کرده‌اند.نمونه بارز این‌گونه اقدامات هم‌اکنون در منطقه دماوند استان تهران رخ می‌دهد که نه فقط زمین‌های کشاورزی این منطقه و نیز گیلاوند، به شهرک‌های مسکونی تبدیل و زمین‌خواری گسترده‌ای در آن واقع شده، بلکه برای جذب خریداران روزانه ده‌ها تانکر بزرگ آب‌های زیرزمینی را از چاه‌های غیرقانونی برداشت کرده و به شهرک‌های تازه‌تاسیس انتقال می‌دهند.

جالب است که در مقابل همه اعتراض‌هایی که علیه این انتقال غیرقانونی صورت گرفته، مقامات محلی و کشوری اقدام موثری انجام نمی‌دهند.تا همین حالا هم وسعت قابل ملاحظه‌ای از خاک‌های حاصلخیز این مناطق نابود یا به ویلا تبدیل شده است. انتقال بی‌ضابطه و کارشناسی‌نشده آب به مناطق دیگر هم زیان‌هایی را به مناطق سبز کشور وارد ساخته است. تامین امنیت آب‌ها در ایران تنها براساس کار کارشناسی دوراندیشانه و واقع‌بینانه میسر است و شهروندان انتظار دارند آبادی و عمران مناطق دیگر به بهای تخریب یا نابودی منطقه خودشان انجام نشود. به ویژه در مناطق جنوبی کشور و تامین آب برای مناطق خشک در استان‌های فارس، هرمزگان، کرمان و سیستان‌وبلوچستان.

یک توصیه قابل تامل که البته در کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج‌فارس هم مورد توجه و اجرا قرار گرفته، برداشت آب از خیج‌فارس، شیرین‌سازی و تزریق آب برای مصارف گوناگون است. جالب است که در همین کشورهای ناحیه جنوبی ایران با آب ‌شیرین‌سازی شده، کشاورزی هم انجام می‌شود. مدیران ایرانی با استفاده از این شیوه می‌توانند حجم مطلق آب‌ شیرین کشور را افزایش دهند و از آنجا که خلیج‌فارس و دریای عمان به آب‌های آزاد راه دارند، خطر غلیظ‌تر شدن و افزایش شوری آب و آسیب‌هایی که به دریاچه‌های بسته وارد می‌شود، به آب‌های خلیج‌فارس وارد نمی‌شود.شاید بهتر باشد در هفته منابع طبیعی امسال به جای دادن شعارهای زیبا و پرداختن به رفتارهای نمایشی که فقط مصرف تلویزیونی دارد به موضوع‌های مهم و چالش‌برانگیزی همچون تامین امنیت آب و حفظ خاک پرداخته شود.

آب و چالش های فراوان آن پدیده ه­ایی است که تقریبا همه مردم، به فراخور حال با آن آشنایی دارند. "بحران جهانی آب و تغییر اقلیم خشک و نیمه خشک ایران" یا "مشکلات مدیریتی"؟ کدام یک باعث ایجاد مشکلات آب و آبخیزداری در کشور ما شده است.

 

http://pak-ab-zolal.irمقدمه:

آب مایه حیات و فراوان‌ترین ماده ی مرکب بر روی سطح کره زمین و بستر اولیه حیات به شکلی که امروزه می‌شناسیم. بیش از ۷۵٪ جرم یک انسان از آب تشکیل شده‌است و نیز بیش از ۷۰٪ سطح کره زمین را آب پوشانده‌است (نزدیک به ۳۶۰ میلیون از ۵۱۰ میلیون کیلومتر مربع) با وجود این حجم عظیم آب تنها دو درصد از آبهای کره زمین شیرین و قابل شرب است و باقی آن به علت محلول بودن انواع نمک‌ها خصوصا نمک طعام غیر قابل استفاده‌است. از همین دو درصد آب شیرین بیش از ۹۰ درصد به صورت منجمد در دو قطب زمین و دور از دسترس بشر واقع شده‌است.

 

خواص فیزیکی:

آب ماده‌ای است بی‌بو، بی‌رنگ و بی‌طعم. آب خواص ویژه‌ای دارد که آن را از دیگر مایعات متمایز کرده است. از این خواص ویژه می‌توان به ظرفیت گرمایی بالا، افزایش غیرعادی حجم به هنگام انجماد، کشش سطحی بالا، گرانروی بسیار پایین و بالا بودن گرمای نهان تغییر فاز اشاره نمود. دلیل بسیاری از این خاصیت‌ها وجود پیوند هیدروژنی در میان مولکول های آب است. چگالی آب در دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد و فشار ۱ اتمسفر برابر ۰.۹۹۸ گرم بر سانتمیتر مکعب است. آب در فشار ۱ اتمسفر در دمای ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد می‌جوشد و در دمای صفر درجه سانتی‌گراد منجمد می‌شود.

 

همچنین آب در ۴ درجه سانتی گراد بیش‌ترین چگالی یعنی ۱ گرم بر سانتیمتر مکعب را دارد، که این مسأله از لحاظ علمی بسیار جالب است و یک استثنا بشمار می‌آید.

 

منابع آب در کره زمین:

اگر کسی از فضا به زمین نگاه کند، آن را یک سیاره آبی رنگ و پر از آب خواهد دید. حجم کل آب‌های موجود در کره زمین، رقمی در حدود ۱۳۶۰ میلیون کیلومتر مکعب تخمین زده شده‌است. این حجم با توجه به چرخه آب به طور دایم در بین منابع مختلف در حال جابه‌جایی است.

 

مهم ترین منابع آب در کره زمین عبارتند از:

آب‌های زیرزمینی (چاه، چشمه و قنات)

 

آب‌های جوی (باران و برف)

 

آب‌های سطحی (رودخانه، دریاچه، دریا و اقیانوس)

 

همچنین بخشی از آب موجود در کره زمین به‌صورت بخار در اتمسفر و بخش دیگری نیز به‌صورت جامد در یخچال‌های طبیعی وجود دارد.

 

حجم تقریبی میزان آب ذخیره شده در این منابع به این شرح است:

اقیانوس‌ها: حدود ۱۳۲۰ میلیون کیلومتر مکعب (۹۷٫۲٪)

 

یخچال‌های طبیعی: حدود ۲۵ میلیون کیلومتر مکعب (۱٫۸٪)

 

سفره‌های زیرزمینی:‌ ۱۳ میلیون کیلومتر مکعب (۰٫۹٪)

 

آب‌های شیرین موجود در در دریا‌ها، دریاچه‌ها و رود‌ها: ۲۵۰ هزار کیلومتر مکعب (۰٫۰۲٪)

 

بخار آب در هواکره حدود ۱۳ هزار کیلومتر مکعب (۰٫10٪)

 

استفاده از آب:

میانگین جهانی توزیع میزان استفاده آب در بخش‌های مختلف در سال ۲۰۰۳ به صورت زیر بود:

کشاورزی: حدود ۶۹٪

 

صنعت: حدود ۲۳٪

 

مصارف خانگی: حدود ۸٪

 

بخش کشاورزی به دلیل آبیاری محصولات میزان زیادی آب مورد استفاده قرار می‌دهد. از سال ۱۹۶۰ میانگین جهانی میزان برداشت آب از منابع به منظور آبیاری زمین‌ها ۶۰٪ افزایش یافته است و این در حالی است که بین ۲۰٪ تا ۳۰٪ آن تبخیر یا جاری می‌شود و به هدر می‌رود. میزان برداشت آب در کشور‌های درحال توسعه به علت نداشتن ابزار‌ مناسب دو برابر کشور‌های توسعه‌یافته برای هر هکتار است، درحالی که میزان محصولات کشاورزی آن‌ها یک‌سوم می‌باشد. به‌علاوه، در اکثر نقاط خشک و نیمه‌خشک، به علت کمبود بارش‌های جوی، ۹۰٪ آب مورد نیاز برای آبیاری زمین‌ها از آب شیرین تأمین می‌گردد، درحالی که کشور‌های توسعه‌یافته این رقم را به ۴۰٪ رسانده‌اند.

 

توزیع میزان استفاده آب به‌منظور مصارف خانگی نیز در نواحی گوناگون مختلف می‌باشد. به طور مثال و طبق آمار منتشر شده توسط برنامه عمران سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۶، میانگین میزان آب مصرفی در ایالات متحده حدود ۵۷۵ لیتر و در اروپا بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ لیتر در روز برای هر شخص می‌باشد، درحالی که در کشور‌ موزامبیک این رقم حدود ۱۰ لیتر می‌باشد.

 

اهمیت آب سالم:

بسیای از مشکلات بهداشتی کشورهای در حال پیشرفت، عدم برخوردای از آب آشامیدنی سالم است. از آنجایی که محور توسعه پایدار، انسان سالم است و سلامت انسان در گرو بهره مندی از آب آشامیدنی مطلوب میباشد بدون تامین آب سالم جایی برای سلامت مثبت و رفاه جامعه، وجود ندارد. آب از دو بعد بهداشتی واقتصادی حائز اهمیت است. از بعد اقتصادی به حرکت درآورنده چرخ صنعت و رونق بخش فعالیت کشاورزی است. از بعد بهداشتی آب با کیفیت، تضمین کننده سلامت انسان است. آب با شکل ظاهی و با وسعت محتوایی آن دنیای زنده دیگی است.

 

اگر چه از دید ما پنهان است، اما آب دارای آثار بسیار زیادی در حیات جانداران به ویژه انسان میباشد. آب آشامیدنی علاوه بر تامین مایع مورد نیاز بدن به مفهوم مطلق آن یعنیH2O ، در بردارنده املاح و عناصر ضروی برای موجود زنده و انسان میباشد. کمبود پاره ای از آن‌ها در آب ایجاد اختلال در بدن موجود زنده میکند و منجربه بروز برخی بیمای ها می شود.

 

فقدان ید و فلوئور و ارتباط آن‌ها با گواتر اندمیک و پوسیدگی دندان‌ها به ترتیب بیان کننده این اهمیت است. علاوه بر مواد شیمیایی، موجودات ذره بینی گوناگونی نیز در آب پیدا میشوند که بعضی از آنها بیمای زا بوده و ایجاد بیمایهای عفونی خطرناکی میکنند. بهسازی آب رابطه مستقیمی با کاهش بیمایهای عفونی دارد. بطوی که پس از تامین آب آشامیدنی سالم میزان مرگ از وبا 1/74 درصد، میزان مرگ از حصبه 3/63 درصد، میزان مرگ به علت اسهال خونی 1/23 درصد و میزان مرگ از بیمای اسهال 7/42 درصد کاهش یافت. بنابراین برنامه یزی و هزینه در جهت تامین آب سالم سرمایه گذای قابل تو جهی برای آینده خواهد بود. تهیه و تامین آب آشامیدنی سالم برای جامعه یکی از موثرتین و پایدارتین فنآویها برای ارتقاء سلامت جامعه است.

 

کاربرد های آب:

– از همه ویژگی های آب می توان استفاده کرد.

 

– از یخ بستن آب می توان در سردخانه ها و تهیه آب خنک استفاده کرد.

 

– از بخار آب می توان برای به حرکت درآوردن ماشین های بخار کمک گرفت.

 

– استفاده از بخار آب در ماشین های بخار در قرن هجدهم میلادی زمینه صنعتی شدن کشورها را به وجود آورد.

 

– از حرکت آب می توان برای توربین های تولید برق و چرخ های آسیا استفاده کرد.

 

– حلال بودن آب کاربردهای فراوان دارد.

 

می توان به شکل دقیق تر کاربردهای آب را در گیاهان، حیوان ها و در انسان دید.

 

الف- گیاهان:

– همه گیاهان به آب احتیاج دارند.

 

– اگر آب نباشد هر گیاهی بعد از مدتی خشک خواهد شد و از بین خواهد رفت.

 

– حتی گیاهانی که در بیابانها رشد می کنند به کمی آب احتیاج دارند.

 

– بسیاری از گیاهان در بستر دریا ها و رودخانه ها زندگی می کنند. با نبودن آب همه این گیاهان در کوتاه ترین مدت از بین خواهند رفت.

 

ب- حیوان ها:

– همه حیوان ها آب می خورند.

 

– هیچ حیوانی بدون آب نمی تواند زندگی کند.

 

– درصد زیادی از بدن حیوان ها را آب تشکیل می دهد.

 

– زندگی بسیاری از حیوان ها بستگی بیشتری به آب دارد. مانند قورباغه ها، لاک پشتها و حتی حیوانهایی چون سمور، اسب آبی و یا کرگدن.

 

– بسیاری از حیوان ها در آب زندگی می کنند و اگر آب نباشد همه این حیوان ها خواهند مرد.

 

– آب شور دریا ها و اقیانوس ها محیط زیست بسیاری از حیوان های آبزی است.

 

پ- انسان:

احتیاج انسان به آب به مراتب بیشتر و گسترده تر از احتیاج گیاهان و حیوان به آب است. نیاز انسان به آب را می توان در خوردن، شستشو، صنعت، کشاورزی و موارد دیگر دید.

 

1- آشامیدن:

– انسان برای آشامیدن به آب احتیاج دارد.

 

– اگر به انسان یک هفته آب نرسد، می میرد.

 

– انسان هر آبی را نمی تواند بخورد.

 

– آبی که انسان می خورد باید تمیز و گوارا باشد یعنی بی بو، شفاف و بی طعم باشد.

 

– آبی که انسان می خورد باید عاری از میکروب باشد.

 

– آبی که انسان می خورد باید دمای متناسب داشته باشد.

 

– آب دریاها به خاطر شور بودنشان برای انسان ها قابل استفاده نیستند.

 

– برای همین، آبی را که انسان بایدمورد استفاده قرار دهد تصفیه می کنند. شیوه های گوناگونی برای تصفیه آب وجود دارد.

 

– انسان حتی برای آشپزی نیز از آب استفاده می کند.

 

– با آب، غذا بهتر و راحت تر پخته می شود.

 

– آبی هم که در آشپزی استفاده می شود باید تصفیه شده باشد.

 

– آبی که انسان می تواند استفاده کند اصطلاحاً آب شیرین می نامند. یعنی آبی که تمیز و گوارا باشد.

 

– بیشتر آب های روی زمین آب های شوردریا ها و اقیانوس ها هستند و انسان نمی تواند آن ها را بخورد و یا برای کشاورزی استفاده کند.

 

– آب های شور را هم می توان تصفیه کرد، ولی هزینه آن بسیارسنگین است.

 

– بیشترین آب های شیرین را می توان در رودخانه ها، چشمه ها و یا در آب های زیرزمینی پیدا کرد.

 

– آب های زیرزمینی سالم هستند چون از لایه های مختلف زمین عبور می کنند و به نوعی تصفیه می شوند.

 

– با زدن چاه و یا با درست کردن قنات می توان از آبهای زیرزمینی استفاده کرد.

 

2- شستشو:

– انسان از آب برای شستشوی خود، لباسها و وسایل دیگر خود استفاده می کند.

 

– آب چون حلال خوبی است می توان با استفاده از مواد پاک کننده چرک و میکروب ها را از بدن و وسایل مورد استفاده پاک کرد.

 

– انسان بسیاری از مواد غذایی را با آب می شوید.

 

– آبی که برای شستشوی بدن و مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرد باید تصفیه شده باشد.

 

فواید آب برای سلامتی انسان:

1- افزایش انرژی بدن:

شما در بسیاری از مواقع بدون اینکه کاری انجام داده باشید، احساس خستگی می کنید، علت این خستگی ممکن است کمبود آب بدن باشد. آب باعث انتقال اکسیژن و سایر مواد غذایی به سلول های بدن می شود و کمبود آن باعث اختلال در رسیدن این مواد به سلول ها می شود.

 

اگر بدن شما به اندازه ی کافی پر آب باشد، قلب شما نیز مجبور نیست برای رساندن خون به نقاط مختلف بدن، با شدت بیشتری کار کند.

 

2- حفظ تناسب اندام:

اگر به دنبال کاهش وزن هستید، بدانید که آب باعث افزایش متابولیسم بدن می شود و باعث می شود احساس سیر بودن به شما دست دهد. بنابراین سعی کنید به جای نوشیدن نوشیدنی های پر کالری، آب بنوشید.

 

همچنین چنانچه شما یک لیوان آب یخ بنوشید، بدن شما بایستی این آب را گرم کند، در نتیجه مقداری از این گرمای مورد نیاز را از سوزاندن چربی ها به دست می آورد.

 

3- کاهش استرس:

۸۵ درصد بافت مغز را آب تشکیل می دهد. به هنگام تشنگی، بدن و مغز، برای انجام فعالیت های خود با فشار و استرس مواجه می شوند. برای کاهش سطح استرس، همیشه به هنگام کار یک لیوان آب بر روی میز خود داشته باشید و یا به هنگام ورزش، یک بطری آب به همراه داشته باشید، تا با استرس کمتری به فعالیت بپردازید.

 

4- کارایی مغز را بالا می برد:

آزمایشات بالینی نشان داده است که کمبود آب کارایی حافظه کوتاه مدت را پایین می آورد و به قدرت تمرکز آسیب می رساند.

 

منطق پشت این مسئله کاملاً واضح است: اگر آن ماده را از مغزتان کم کنید، گرفتار مشکلات عملکردی می شوید. این مثل راندن ماشین بدون بنزین است.

 

در مغز، آب مایعاتی را که پروتئین و آنزیم ها را حمل می کنند را رقیق می کند، و به رساندن این مواد به مقصد کمک می کند. وقتی آب بدن کم می شود، این مایعات برای رساندن بار خود کندتر می شوند و عملکرد مغز نیز آسیب می بیند.

 

همچنین آب باعث از بین بردن رادیکال های آزاد که باعث خرابی سلول ها در مغز میشود را از بین می برد.

 

موقعیت جهانی آب:

مقدار آب موجود در کره زمین تقریبا ثابت بوده است. این آب به مصارف آشامیدن، کشاورزی، صنعت و… می رسد و زندگی بشر را بهبود می بخشد. اگر کره زمین از فضا روئیت شود، رنگ طبیعی آن آبی دیده می شود یعنی کره ای که بیشتر سطح آن را آب پوشانده است. یعنی بخش اعظم سطح زمین را اقیانوس‌ ها و دریا ها فرا گرفته اند. از نقطه نظر حجم و اندازه، در حدود 97.2% از آب های موجود در جو زمین و آب موجود در خاک ها و آب های زیرزمینی می باشند.

 

آب شیرین:

انسان برای انجام فعالیت هایش به آب شیرین نیاز دارد. آب شیرین، یعنی آبی که میزان نمک های آن بسیار کم باشد. آب اقیانوس ها و دریا ها شور هستند و استفاده از آنها نیازمند تصفیه کردن آن هاست که این امر به احداث مرکز تصفیه خانه آب با مکانیزم های پیشرفته تصویه نیاز دارد. هزینه بالای این امر سبب شده که انسان به آب های شیرین موجود در خشکی ها و اتمسفر زمین قانع باشد. حجم آب شیرین در جهان بسیار کم و در حدود 2.8% از حجم کل آب جهان است. برای مصرف آب شیرین اندک موجود در جهان محدودیت هایی هم وجود دارد، زیرا مقداری از آب های شیرین جهان به شکل یخ در یخچال های قطبی و کوهستانی قرار دارد که به این صورت قابل بهره برداری نمی باشند. اما انسان به آب های شیرین موجود در رود ها، دریاچه‌ ها، و آب های زیرزمینی دسترسی دارد. البته آب های زیرزمینی که در لایه‌ های داخلی زمین موجود هستند، لازمه دسترسی به آن ها مسائلی همچون اکتشاف، حفر چاه، کانال کشی، و به کار بردن دستگاه های پمپ آب، ایجاد تاسیسات و لوله کشی را در پی دارد.

 

گردش طبیعی آب:

آب های موجود در زمین همواره در حال تغییر شکل هستند. این آب ها، حالات مایع، جامد و گاز به خود می گیرند، جلوه‌ های طبیعی آب بسیار وسیع است. مقداری از آن در زمین نفوذ کرده و آبهای زیرزمینی را تشکیل می دهد. قدری از آن هم در درون شاخه‌ها، برگ‌ها، تنه و ریشه درختان ذخیره می شود. آیا جلوه های دیگری از آب هم می شناسید؟

 

آب موجود در اتمسفر زمین بر اثر گردش طبیعی آن هر 9 روز یک بار بین آسمان و زمین جابجا می شود. در هر سال این عمل چندین مرتبه تکرار می شود. حجم آبی که در هر سال به وسیله گردش آب در طبیعت فراهم می شود، در حدود 40000 کیلومتر مکعب است. انسان با تکنولوژی امروزی می تواند 25000 کیلومتر مکعب آنرا مورد بهره برداری قرار دهد. ریزش های جوی در همه جای سیاره زمین یکسان نیست و در برخی جاها بارندگی بیشتر از سایر مکانهاست.

 

وضعیت آب های ایران:

با توجه به قرار گرفتن ایران در نواحی خشک و بیابان، مقدار بارندگی و حجم آبهای ایران کافی نیست. و ریزش های جوی نیز بطور یکنواخت صورت نمی گیرد. میانگین بارندگی سالانه در جهان در حدود 800mm تبخیر واقعی و 900mm تبخیر بالقوه می شوند. کشور ایران با اینکه 1.1% از مساحت خشکی های جهان را داراست، فقط 0.345% از آبهای موجود در خشکیهای جهان را در اختیار دارد. از سوی دیگر در اغلب مناطق ایران، ریزشهای جوی بصورت محلی و فصلی است که نیاز چندانی به آب برای کشاورزی در پاییز و زمستان نیست، همچنین بارندگی به طور یکنواخت در کشور توزیع نمی شود.

 

کمبود آب:

اگر چه حجم کلی آب ‌های موجود بر روی زمین نسبتا زیاد می‌نماید اما متجاوز از ۹۷٪ این آب‌ ها در دریا ها و اقیانوس‌ ها متمرکز هستند و حدود ۲٪ نیز به صورت یخ و یخچال ‌ها در مناطق قطبی تجمع یافته‌است. از یک درصد آب باقی مانده نیز بخش زیادی در اعماق زمین بوده که استخراج آن مشکل و از دسترس انسان به دور است.

 

به‌علاوه، منابع آب شیرین در سطح زمین به‌طور یک‌نواخت توزیع نشده‌اند. درحال حاضر، ۹ کشور ۶۰٪ کل منابع آب شیرین را به خود اختصاص می‌دهند: کانادا، چین، کلمبیا، پرو، برزیل، روسیه، ایالات متحده آمریکا، اندونزی و هند.

 

در مقابل حدود ۸۰ کشور با کمبود آب مواجه‌اند که برخی از آن‌ ها تقریباً به هیچ منبع آب شیرین قابل توجهی دسترسی ندارند: کویت، بحرین، مالت، امارات متحده عربی، سنگاپور، اردن و لیبی.

 

با توجه به افزایش روزافزون جمعیت، توسعه صنایع و افزایش آلودگی منابع آب شیرین، دسترسی به آب کافی و مناسب در برخی از کشور‌ها به یک بحران جدی تبدیل شده است.

 

آلودگی آب ‌های رودخانه تیته در برزیل. در بسیاری از کشور‌ها، علارغم وجود منابع کافی آب شیرین، تأمین آب آشامیدنی سالم با مشکل روبه‌رو است.

 

طبق آمار برنامه عمران سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۶:

۱٫۱ میلیارد نفر به آب آشامیدنی دسترسی ندارند.

 

۲٫۶ میلیارد نفر به آب کافی برای بهداشت دسترسی ندارند.

 

۷۰۰ میلیون نفر در ۴۳ کشور با مشکل کمبود پیوسته آب مواجه هستند.

 

۱٫۸ میلیون کودک زیر ۵ سال هر روز از ابتلا به اسهال به علت آشامیدن آب نا‌سالم می‌میرند.

 

مصرف صحیح آب:

مصرف صحیح، قناعت‌ورزی و پرهیز از اسراف و بیهوده مصرف کردن امری است که در آموزه‌های دینی ما نیز مورد تاکید قرار گرفته و پیش از توجه به هر نکته اقتصادی و اجتماعی در این زمینه می‌توان دینی و شرعی بودن این توصیه را سرلوحه کار قرار داد.در این مجال کوتاه می‌خواهیم به راهکارهایی که در حوزه انرژی (آب، برق، گاز، نفت، بنزین و گازوئیل)‌ برای صرفه‌جویی یا اصلاح روش مصرف وجود دارد، بپردازیم.

 

قرار داشتن ایران در منطقه گرم و خشک موجب شده تا استحصال و بهره‌وری از آب بویژه آب شرب و سالم موضوع مهمی به شمار رود.

 

براساس آمارها مصرف آب در ایران 90 تا 95 میلیارد مترمکعب است که در مقایسه با دیگر کشورها رقمی بسیار بالا به حساب می‌آید؛ البته کاهش بارندگی‌ها در سال گذشته و رشد فزاینده بیابانی در کشور، ایران را نیازمند به 120 میلیارد مترمکعب خواهد کرد که در سال‌های آتی مصرف این نعمت الهی تشدید خواهد شد.به گفته وزیر نیرو، در حال حاضر بیش از 90 درصد آب‌های کشور در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد که بهتر است بگوییم به دلیل روش نادرست آبیاری در این بخش، بخش زیادی از آب مورد استفاده در کشور هدر می‌رود.

 

اصلاح روش آبیاری، جمع‌آوری آب‌های سطحی و ذخیره‌سازی آن می‌تواند یکی از روش‌هایی باشد که از هدررفت آب در زمینه کشاورزی جلوگیری کند. از سوی دیگر، آموزش روستاییان و کشاورزان با روش‌های بهینه آبیاری، استفاده از روش‌های نوین آبیاری، قطره‌ای یا بارانی نیز می‌تواند در این زمینه به اصلاح روش مصرف بهبود بخشد.شناخت نداشتن و آموزش ندیدن در زمینه آب کشاورزی بازده آب در این بخش را کاهش می‌دهد که نیاز به بازنگری جدی دارد. در سال‌های اخیر این موضوع باعث ترک روستا توسط روستاییان و کشاورزان شده که البته عمدتا به دلیل خشکسالی بوده و حتی در این زمینه بسیاری از جنگل‌ها در استان‌های شمالی ازجمله استان گلستان بشدت آسیب دیده‌اند.

 

این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که در برنامه چهارم توسعه اقتصادی در ماده 17 آن دولت مکلف شده است با توجه به جایگاه محوری آب در توسعه کشور، توسعه و اصلاح ساختار مصرف آب و استقرار نظام بهره‌برداری مناسب و با استفاده از روش‌های نوین آبیاری و کم آبیاری، راندمان آبیاری به تبع آن کارایی آب به ازای یک مترمکعب در طی برنامه 25 درصد افزایش یافته و با اختصاص به محصولات باارزش اقتصادی بالا و استفاده بهینه از آن موجبات افزایش بهره‌وری آب را فراهم سازد.

 

باید دید با وجود این صراحت قانونی، دولت در کدام بخش توانسته به الگویی صحیح برای افزایش بهره‌وری آب دست یابد. طبیعی است با گزارشی که وزیر نیرو چندی قبل ارائه کرد مبنی بر عدم بهره‌وری آب در بخش کشاورزی در روستاها، بیانگر عدم توفیق این ماده قانونی از برنامه چهارم توسعه است که البته باید دلایل آن را نیز جستجو کرد. با این حال نباید فراموش کرد که گناه این عدم اقبال را نمی‌توان صرفا متوجه دولت کنونی دانست، بلکه اصلاح الگوی مصرف آب رویه دشوار و زمانبری است که مقدماتش باید از سال‌ها قبل آغاز می‌شد.

 

از سوی دیگر، قانون توزیع عادلانه آب در ماده 19 آن برای روش‌های نوین آبیاری تاکید دارد که بجاست با شرایط استحصال آب از سفره‌های زیرزمینی با وجود ترازمنفی بارش در بسیاری از نقاط کشور، وزارت جهاد کشاورزی نیز در این زمینه اهتمام جدی ورزد.نکته‌ای که اهمیت بالایی در بخش مدیریت منابع آب و روش مصرف آن دارد، توجه به موضوع خشکسالی است؛ بحرانی که چند سالی است کشور ما با آن دست و پنجه نرم می‌کند و در بسیاری از مناطق کشور وجود دارد.

 

توجه به الگو‌های جهانی برای برون‌رفت از این بحران، برنامه‌ریزی به منظور خشکسالی و جبران خسارات ناشی از آن می‌تواند در این زمینه کمک خوبی به دولت کند.

 

مدیریت آب قابل دسترس، موضوعی است که بانک جهانی در صدر برنامه‌های خود در بخش مدیریت منابع طبیعی قرار داده است.

 

 

ایزی ول

تصفیه آب ایزی ول

دستگاه تصفیه آب ایزی ول

اوسه واتر

تصفیه آب اوسه واتر

دستگاه تصفیه آب اوسه واتر

فیلتر مینرال ایزی ول

فیلتر پست کربن ایزی ول