نیترات :: تصفیه آب و فاضلاب

آب و چالش های فراوان آن پدیده هایی است که تقریبا همه مردم، به فراخور حال با آن آشنایی دارند. "بحران جهانی آب و تغییر اقلیم خشک و نیمه خشک ایران" یا "مشکلات مدیریتی"؟ کدام یک باعث ایجاد مشکلات آب و آبخیزداری در کشور ما شده است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی آب ایران، به نقل از ایانا، آب و چالش های فراوان آن پدیده هایی است که تقریبا همه مردم، به فراخور حال با آن آشنایی دارند. “بحران جهانی آب و تغییر اقلیم خشک و نیمه خشک ایران” یا “مشکلات مدیریتی”؟ کدام یک باعث ایجاد مشکلات آب و آبخیزداری در کشور ما شده است؟بسیج دانشجویی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران برای یافتن پاسخ این مسئله پنج تن از مسئولان و کارشناسان حوضه ی آبخیزداری را دعوت کرد تا در قالب میزگردی تخصصی پاسخی برای این پرسش بیابد.مدعوین این میزگرد: پرویز گرشاسبی (معاون آبخیزداری سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری)، محمدحسین منتظریون (دبیر کل فرسایش رسوب شرکت مدیریت منابع آب ایران)، بهیه جعفری بی بالان (رئیس گروه برنامه ریزی آب و آبفا) فرود شریفی (عضو ستاد توسعه آب معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری) و آرش ملکیان (عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران) بودند که در تالار مهدوی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران پاسخگوی پرسش های مجری برنامه بودند.گزارش زیر چکیده ای است از صحبت های مدعوین در پاسخ به پرسش های مجری:
رتبه ایران در مدیریت منابع آبی از صد وسی وسه کشور، صد و سی و دو است. از طرفی کاهش میزان بارندگی به میزان 20 تا 25 درصد و کاهش روان آب ها به کمتر از 54 درصد رسیده است. در چنین شرایطی آبخیزداری و آبخوان داری چه نقشی می تواند در مدیریت بحران پیشِ روی آب داشته باشد؟شریفی: باید به چند نکته اشاره کنم: نخست این که متاسفانه آمار و ارقام ما صد در صد صحیح نیست. بسیاری از ایستگاه های ما قدیمی هستند بسیاری از آن ها در مناطق شهری واقع شدهاند و موانع ساختمانی و گرمایش ناشی از آنها در شهرها و پیرامون آنها یک جزیرهی حرارتی ایجاد می کند و آماری صحیح و واقعی از کل منطقه نمی دهد. بر همین مبنا کسی نمی تواند با اتکا به این آمارهای 5 ساله و 10 ساله استنتاج کلی داشته باشد.به هر حال نوسانات بارندگی همواره وجود داشته است. در قرآن داستان خشکسالی هفت ساله در مصر و نیز در نهج البلاغه خطبه ی مبسوطی در مورد خشکسالی آمده است. در سنگ نبشته ای از سخنان کورش می خوانیم که او از خدا می خواهد کشورش را از خشکسالی نجات دهد. در دوران اخیر هم مکرر به این خشکسالی ها برمی خوریم. آیا با مدیریت می شود آسیب کمتری ببینیم؟ تردیدی نیست که پاسخ این پرسش مثبت است.شاید بهتر بود که عنوان جلسه از «آبخیزداری و نقش آن در مدیریت بحران آب» به «آبخیزداری و نقش آن در مدیریت بحران مدیریت آب» تغییر پیدا می کرد.
شاید رفتارهای ما به نحوی است که بلاها به شکل تشدید شده به ما می رسد. فارغ از این که ما چقدر آب داریم دویست و ده، دویست و بیست یا چهارصد میلی متر، باید از آب موجود به نحو مطلوب استفاده کنیم و این یعنی در قدم اول: مدیریت. اگر به ابلاغیه اخیر مقام معظم رهبری در مورد سیاست های محیط زیست دقت کنیم، متوجه می شویم که دو بند آن مربوط به بحث امروز است بند الف که می گوید ” مدیریت جامع و هماهنگ و نظام مند منابع حیاتی (از قبیل آب خاک و تنوع زیستی) مبتنی بر توان و پایداری زیست بوم به ویژه افزایش ظرفیت ما و توانمندی های حقوقی و ساختاری مناسب همراه با رویکرد مشارکت مردمی ” در این بند چند نکته بسیار مهم وجود دارد یکی انسجام مدیریتی و دیگری رویکرد مردمی است که جواب پرسش ما را می دهد.در بند دوم ابلاغیه، پاسخ پرسش ما به شکل مشخص تر داده می شود. این بند شامل این جمله است: “ایجاد نظام یکپارچه ملی محیط زیست ”

مدیریت منابع آب بایستی مدل مدیریت حوضه ای باشد
گرشاسبی: ضروری است به چند نکته اشاره کنم. نخست این که ما از تعریفی که قانون در مورد ابخیزداری کرده مقداری فاصله گرفتیم. نه این که تنها خود معاونت آبخیزداری از این تعریف قانونی فاصله گرفته باشد، بلکه کل کشور از آن فاصله گرفته است. طبق این تعریفِ قانونی، آبخیزداری که اتفاقا در مجموعه قوانین وزارت نیرو در حفظ بستر رودخانه ها است مدیریت منابع زیستی در یک حوضه آبخیز است به نحوی که کمترین آسیب زیستی به این منابع وارد شود. حالا این منابع زیستی منابع طبیعی است و هم منابع انسانی. آن جایی که کشور از مدیریت حوضه فاصله گرفتیم این بحران ها را ایجاد کرده ایم. اصولا در کشورهای گرم و خشک، مناطقی مثل شمال افریقا، خاور نزدیک مدل مدیریت منابع آب بایستی مدل مدیریت حوضه ای باشد. آمایش سرزمین باید آمایش حوضه ای باشد. وقتی در یک حوضه آبخیز پتانسیل منابع آب محدودیت داشته باشد، بایستی بارگذاری روی آن پتانسیل محدود شود و یا اگر پتانسیل خاک محدود باشد، بار گذاری روی خاک محدود شود.نکته دوم: ما نیاز به یک برنامه ریزی دینامیک داریم. برنامه ریزیهای ما در مبحث توسعه منابع آب بر روی میانگین ها است. در حالی که در یک کشور گرم و خشک نباید بر روی میانگین ها کار کرد بلکه توجه ما بایستی به حداکثرها و حداقل ها باشد.درمورد اشاره ای که دکتر شریفی به داستان حضرت یوسف (ع) داشتند من به جنبه دیگری از آن اشاره می کنم. به ذخیره آب در تَر سالی. در حفظ آب در تَر سالی چه کار کرده ایم؟ توانسته ایم که آب را حفظ (ذخیره) کنیم یا توسط سیل از دست داده ایم؟ و باعث ایجاد بحران دیگری شده ایم؟ در خشکسالی هم دچار کمبود آب شده ایم از این رو ما به برنامه ریزی دینامیک نیاز داریم. درخشک سالی ها ما چه کار کنیم که تا منابع آب کمتری مصرف شود؟ اگر دچار خشکسالی شد آیا می توانیم با آن سازگاری داشته باشیم؟ ما هنوز یاد نگرفته ایم که چگونه با خشکسالی سازگاری بهتری را داشته باشیم. بنابراین من می خواهم نقش مدیریت در حوضه ای با برنامه ریزی دینامیک را که یکی از اصول اساسی آبخیزداری است سوای فعالیت های آبخیزداری را بیان کنم.خیلی از کشورها این مدل ها را تجربه کرده اند. در کشور چین بر روی رودخانه ای که یک میلیون و پانصد هزار هکتار حوضه آبخیز آن است، بعد از پنج سال برنامه ریزی مشارکتی بین دولت و مردم منابع از دست رفته حوضه ای به مقدار 44 درصد احیا کردند یعنی همان سدهایی که وزارت نیروی چین احداث کرده بود و پر نمیشد، پر شد. چگونه؟ با همان نگاه جامع. حتی در این تجربه مشاهده می کنیم اندازه زمین کشاورزی برای آبیاری را در تحقیقات به دست آوردند که 330 متر مربع بهترین اندازه است برای کمترین اتلاف آبیاری، ذخیره آبی یا فروش کارت اشتراک به نحوی که کسانی که آب کمتری مصرف می کنند بهای آبی را که می توانستند مصرف کنند و نکردند را بگیرند. نمونه ای از این کارها نشان می دهد ما نباید آبخیزداری را به بعضی فعالیت های مشخص منحصر کنیم بلکه باید نگاهی وسیع به آبخیزداری داشته باشیم.عدم توجه به شاخص های دما و میزان تبخیرنکته دیگر که در پرسش شما آمده بود چیزی است که دوستان ما هم گاهی در وزارت نیرو از آن می گذرند.به این ترتیب که آنها فقط بارش و روان آب را به عنوان داده ای مطرح اشاره می کنند که این دوشاخص کم شده است یعنی این مقدار بارش کم شده است این مقدار روان آب کم شده است. چرا مقدار تبخیر را نمی گویند؟ چرا دما را ذکر نمی کنند؟با استفاده از همین آمارهای وزارت نیرو می گویم با وجود کاهش 20 درصد یا بیشتر روان آب ها، مقدار تبخیر زیاد شده است. در جلسه ای اشاره شد که با همین بارش کم متوسط تبخیر کشور از 280 میلیارد متر مکعب به 293 میلیارد متر مکعب رسیده است. یعنی 11 تا 12 میلیارد متر مکعب میزان تبخیرمان بالا رفته است. چون خاک های قابل نفوذ نداریم و سرعت نفوذ آب در خاک پایین است، تبخیرمان بالا می رود. یک مجموعه فعالیت های احیای حوضه باید بتواند میزان تبخیر را در حوضه کم کند. این اتفاق در جهان افتاده. تجارب کوچکی هم که در ایران در این زمینه داریم. هرگاه پوشش گیاهی حوضه، خاک حوضه را بهبود دهیم، هرگاه بتوانیم زمین را به عنوان بهترین سد در نظر بگیریم.در مورد آمارهایی که دکتر شریفی اشاره کرد ما با بررسی 35 پروژه آبخیزداری دیدیم که هرهکتار آبخیزداری حدود 9 تن فرسایش خاکی را کاهش می دهد، 5-6 تن رسوب را کاهش می دهد 520 متر مکعب آب را اضافه می کند. البته وزارت نیرو به ما می گویند چه کرده اید؟ آبی را که شما در بالا دست حوضه مهار می کنید و پایین نمی آید را آب تولیدی در نظر می گیرید؟ من معتقدم قسمتی از آن همین است. در مهار آب در بالادست قسمتی از آب که دراثر کاهش تبخیر حفظ می شود. سازه آبخیزداری در بالا دست سرعت نفوذ آب را بیشتر می کند. یعنی اگر ما حتی آب را از نوک قله ببریم زیر خاک و بعنوان جریان زیر قشری و در پایین دست آب از زیر زمین خارج شود ما فرصت تبخیر را از آب گرفته ایم جلوی تغییر رنگ و بو را گرفته و آب را ذخیره کرده ایم. یا در آبخیزداری در 38 پایلوتی که در کشور انجام شد به تجربه ثابت شده است که در هکتار آبخوان داری 1000 متر مکعب را تغذیه کند. در کشوری که به استناد آمار هایی که می دهند 12-13 میلیارد متر مکعب سالن داریم بیش از ظرفیت سفره های زیر زمینی استفاده می کنیم. چه مقدار آب به جای آن جایگزین کرده ایم؟ از سمتی داریم سیلاب ها را از دست می دهیم، از طرفی جریانات زیرقشری دارد از کشور خارج می شود هم وارد کفه های نمکی می شود. خوب چه فعالیت هایی می تواند این ها را تکمیل کند؟ فعالیت های آبخیزداری، حفظ پوشش گیاهی و حفظ خاک، من مثالی برای شما می زنم: ما مدلی را در حوضه آبخیز زیر دشت طالقان کار کردیم. در آنجا تبخیر 65 درصد در سر حوضه با احیای پوشش گیاهی به 33 درصد تقلیل پیدا کرد. این آب حفظ شده قسمتی به همان پوشش گیاهی احیا شده می رسد. حدود 50 درصد، 50 درصد دیگر هم چشمه های جدید را ایجاد می کند بنابراین اگر ما دنبال این باشیم که توسعه منابع آبی حتما اتفاق بیفتد، بایستی همه جانبه به قضیه توجه کرد.

معضل ریز گردها در دشت‌های اخترآباد ملارد حیات بسیاری از گیاهان، گونه‌های جانوری و انسان‌ها را به مخاطره انداخته و گستره پیامدهای مخرب آن دامنگیر پایتخت ایران نیز شده است.

هجوم بحران از ملارد تا تهران/ریزگردهایی که حیات را تهدید می‌کنند

ناصر رمضانی: ریز گردها یا پدیده گردوغبار، به گردوخاک معلق خشک و ریزدانه‌ای در هوا می‌گویند که مسافت و دایره وسیعی را پوشانده و به‌وسیله باد پراکنده و منتشر می‌شوند.

یکی از دلایل بسیاری از انقراض‌های بزرگ تاریخ ازجمله انقراض دایناسورها را باید در ریز گردها جستجو کرد، زیرا این پدیده در درجه وخیم و شدید خود، با جلوگیری از تابش نور خورشید به زمین، باعث زمستان‌های زودرسی می‌شوند که حیات و بقای جانداران را به مخاطره می‌اندازد و در طول قرن‌های بسیار دور، این امر باعث تغییرات و پوست‌اندازی‌های بسیاری در بستر طبیعت شده است.

نقاط و نواحی متعددی از دنیا، کانون‌های گردوغبار محسوب می‌شوند که صحرای بزرگ آفریقا و بخش‌هایی از آسیای مرکزی از نمونه‌های آن به شمار می‌روند.

امروزه در بخشی از آسمان ایران نیز به‌طور گسترده‌ای ریز گردها مشاهده می‌شوند و به عبارتی اگر درگذشته از این واژه در محافل علمی، تخصصی و دانشگاهی سخن به میان می‌آمد، اما جولان و تاخت‌وتاز ریز گردها در آسمان خوزستان، اهواز، تهران و...باعث شده تا عموم جامعه نیز از این واژه یاد کنند.

علل و عوامل شیوع ریزگردها در ابعاد داخلی و خارجی قابل‌بررسی است و به‌عبارت‌دیگر می‌توان گفت بخشی از دلایل بروز این معضل به خارج از مرزهای ایران بازمی‌گردد که با وزش باد، پای به آسمان ایران می‌گذارند و بخش دیگر آن معطوف به عوامل داخلی می‌شود که با خشک شدن تالاب‌ها، زمین‌های کشاورزی در مناطق خشک، فعالیت‌های گسترده خاک‌برداری، جاده‌سازی، احداث غیر کارشناسی سد، چرای مفرط دام‌ها و تخریب پوشش گیاهی بروز پیدا می‌کند.

کانون‌های گردوغبار در استان تهران

محمدهادی حیدر زاده مدیرکل محیط‌ زیست استان تهران معتقد است یکی از عوامل مؤثر در ایجاد گردوغبار به خشک‌سالی و بیابانی شدن اراضی معطوف می‌شود و طبق اظهارات وی، ایران در حال حاضر نخستین کشور دنیا در عرصه بیابانی شدن اراضی سرزمینی خود به شمار می‌رود.

در این میان، استان تهران نیز از گزند ریز گردها مصون نمانده و طبق نظریه کارشناسان، پدیده گردوغبار و ریزگردها در این استان در سه عرصه بین‌المللی، فرامرزی و کانون‌های مجاور تهران همچون سمنان، قم، قزوین و برخی از کانون‌های داخلی این استان ریشه دارد، در این میان یکی از کانون‌های عمده گردوغبار در حوزه داخلی استان تهران، بیابان‌های منطقه اخترآباد شهرستان ملارد است.

روستایی که پایتخت‌نشینان را درگیر غبار می‌کند

دهستان اخترآباد با ۷۴۵ کیلومترمربع مساحت، بزرگ‌ترین دهستان در کشور محسوب می‌شود، عرصه‌ای پهناور و گسترده که به لحاظ بافت طبیعی و جغرافیایی عمدتاً از بیابان پوشیده شده است، طبق مطالعات کارشناسی انجام‌شده، یکی از کانون‌های اصلی فرسایش خاک و تولید گردوغبار و ریز گرد معطوف به منطقه مذکور می‌شود.

با تقویت پوشش گیاهی تحت عنوان طرح‌هایی همچون بیابان‌زدایی یا ترسیب کربن، می‌توان تا حدودی از فرسایش بادی و تشدید گردوغبارها در این منطقه جلوگیری کرد، زیرا پوشش و گونه‌های گیاهی همچون آتریپِلِکس با قرار گرفتن در معرض باد از سرعت وزش آن می‌کاهند و از سوی دیگر ریشه چنین گیاهانی نیز با به هم چسباندن ذرات خاک و ایجاد سایه، رطوبت موجود در آن را حفظ و درنتیجه انسجام بستر خاک را قوت می‌بخشند، اهمیت این طرح‌ها به میزانی است که عموماً، موردحمایت سازمان‌های جهانی نیز قرار می‌گیرند.

دهستان اخترآباد نیز از چنین حمایت‌هایی بی‌نصیب نمانده و طی سندی که در اسفندماه سال ۹۰، تهیه و به امضای نماینده وقت مستقر در دفتر برنامه عمران سازمان ملل متحد در جمهوری اسلامی ایران، استاندار وقت تهران، معاون وزیر و ریاست سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور رسید، اقدامات لازم برای احیای خاک در چارچوب طرح ترسیب کربن در دستور کار قرار گرفت.

طرح‌ها مذکور اغلب در مناطق بیابانی عملیاتی می‌شود تا بتوان در سایه آن پدیده ریز گردها یا گردوغبار ناشی از شن‌های روان دشت‌ها را مهار کرد، امری که در حال حاضر در دهستان اخترآباد مصداق بارزی دارد.

تخریب ۴۰۰ هکتار از اراضی اخترآباد/بستن کمر همت برای قطع درختان

اگرچه موقعیت طبیعی و منطقه‌ای اخترآباد با بیابان‌های وسیعی گره‌خورده، اما در این میان برخی از بی‌تدبیری‌ها نیز مزید بر علت شده تا زمینه و بستر لازم برای انتشار گردوغبار و ریز گردها بیش‌ازپیش تشدید شود.

در طول سال‌های گذشته، طرحی تحت عنوان پروژه پسته‌کاری در اراضی محدوده مورد اشاره عملیاتی شد که به عقیده کارشناسان و مسئولان شهرستانی، نه‌تنها اجرای طرح هیچ‌گونه ثمره و منفعتی در برنداشته، بلکه مسبب معضلات جدی زیست‌محیطی نیز شده است.

مجتبی شاهقلیان معاون فرماندار ملارد در گفت و گو با خبرنگار مهر، با اشاره به تخریب ۴۰۰ هکتار از اراضی محدوده مذکور باهدف کشت پسته اظهار داشت: طی سال های بسیار، پوشش گیاهی مطلوبی در این ناحیه ایجادشده بود که علاوه بر زیبایی چشم‌نواز، منطقه را به محدوده‌ای گردشگری نیز تبدیل کرده بود.

وی افزود:در سال‌های گذشته یکی از شرکت‌های طرف قرارداد با اوقاف، بدون بررسی و مطالعه کارشناسی از موقعیت و اکوسیستم منطقه، برای اجرای طرح پسته‌کاری در محدوده مورد اشاره، پوشش گیاهی بخش وسیعی از اراضی مذکور را نابود می‌کند.

شاهقلیان گفت:شرکت طرف قرارداد پس از مدتی با تبلیغات عوام‌فریبانه بسیار، تحت عنوان اشتغال‌زایی و طرح‌های آبیاری قطره‌ای با اخذ تسهیلات ویژه‌ای، گونه‌های گیاهی موجود در این محدوده را تخریب می‌کند.

معاون فرماندار ملارد عنوان کرد: باوجود اعتراضات بسیار، با تأیید مدیریت سیاسی شهرستان ملارد و فرمانداری وقت، طرح اجرایی و جنگل‌های آن منطقه نابود می‌شود.

وی افزود: عوامل اجرایی طرح، با بستن کمر همت برای قطع درختان، آسیب‌های جدی به محیط‌ زیست اخترآباد تحمیل می‌کنند و پوششی را که در طی قرن‌ها خاک موجود در آن را تثبیت ساخته بود، تخریب و با ایجاد شیارهای بسیار، انسجام خاک را از بین می‌برند.

معاون فرماندار ملارد گفت: همین شیارها، مسبب آلودگی‌های زیست‌محیطی سنگینی در روستای شش می‌شود که دربرگیری آن نه‌تنها در این روستا، بلکه دایره‌ای به وسعت پایتخت را نیز درگیر معضلات زیست‌محیطی می‌کند.

شاهقلیان گفت: طبق آخرین اطلاعات دریافتی، قرارداد شرکت متولی پسته‌کاری لغو و منابع طبیعی نیز برای تثبیت شن‌های روان در برخی اراضی این دهستان ورود کرده است.

وی افزود: تصمیماتی در دستور کار شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان قرارگرفته، ولی می‌طلبد با قوت هر چه بیشتری طرح ترمیم یا همان ترسیب کربن، اجرایی و عملیاتی شود.

احیای ۴۰۰ هکتار از اراضی منوط به اتمام روند حقوقی است

یکی از نارسایی‌هایی که در عرصه ترسیب کربن یا ترمیم اراضی تخریب‌شده احساس می‌شود، به عدم اقدام برای ترمیم پوشش گیاهی ۴۰۰ هکتار از اراضی مذکور معطوف می‌شود که برای پروژه کشت پسته مورد آسیب قرارگرفته است.

ناصر انصاری بخشدار صفادشت در گفت و گو با خبرنگار مهر در خصوص علت عدم کاشت گونه‌های گیاهی برای ترمیم و احیای زیست‌محیطی منطقه تخریب‌شده در اخترآباد گفت:با عنایت به پیگیری روند حقوقی پرونده، در حال حاضر تا به نتیجه رسیدن قطعی آن، اقدام خاصی برای کاشت پوشش گیاهی اجرایی نشده اما در اراضی دیگر دهستان اخترآباد طرح ترسیب کربن و تثبیت خاک اجرایی می‌شود.

وی افزود: با وجود محدودیت‌های مالی و اعتباراتی دولت، کار همچنان پیش می‌رود که امیدواریم با گشایش‌هایی که حاصل می‌شود روند فعالیت‌ها در این عرصه بیش‌ازپیش تسریع شود.

انصاری گفت:با شوراهای محلی و دهیاران اخترآباد نیز جلساتی برگزارشده تا با افزایش سطح همکاری‌ها، طرح موردنظر با سرعت و شتاب هر چه بیشتری عملیاتی شود.

بخشدار صفادشت یادآور شد: پیرو رایزنی‌هایی که با اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان ملارد نیز داشته‌ایم، مقرر شده پس از اتمام روند رسیدگی به پرونده، بستر و زمینه لازم برای احیای اراضی تخریب‌شده فراهم شود.

منابع طبیعی طبق قانون نمی‌تواند در اراضی وقفی ورود کند

سید علی عظیمی رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ملارد در گفت و گو با خبرنگار مهر در ارتباط با عدم کاشت گونه‌های گیاهی در ۴۰۰ هکتار اراضی مورداشاره گفت: طبق قانون، منابع طبیعی نمی‌تواند برای اجرای پروژه‌هایی همچون ترسیب کربن یا کاشت گونه‌های گیاهی در اراضی وقفی ورود کند.

وی افزود: در عرصه اراضی که خارج از حوزه تملک اوقاف است، اقدامات متعددی عملیاتی شده که در آینده نیز استمرار خواهد داشت.

رئیس منابع طبیعی شهرستان ملارد عنوان کرد: در سال جاری برابر با منابع مالی که از سوی پروژه‌های ملی، استانی و ستاد اجرایی فرمان امام راحل(ره) تزریق‌شده، یک هزار و ۳۰۰هکتار از اراضی اخترآباد در دستور کار طرح ترسیب کربن قرارگرفته است.

مژگان باغچی معاون فنی اداره منابع طبیعی شهرستان ملارد نیز در خصوص میزان و وسعت اراضی تحت پوشش در چارچوب طرح مورداشاره عنوان کرد: تاکنون ۲۰۰هکتار از میزان مورد اشاره به‌صورت کامل تحت پوشش طرح قرارگرفته، ۷۰۰ هکتار نیز در آستانه اتمام قرار دارد و ۴۰۰ هکتار باقیمانده نیز تا پایان سال جاری اجرایی خواهد شد.

وی در خصوص میزان اعتبارات موردنیاز و تزریق‌شده برای اجرای طرح عنوان کرد:به‌طور میانگین تحقق طرح مورداشاره در هر هکتار مستلزم تزریق دو میلیون تومان است که درمجموع هزینه کرد یک هزار و ۳۰۰ هکتار از اراضی مورداشاره، دو میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان تخمین زده می‌شود.

معاون فنی منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ملارد گفت:کل عرصه حوزه استحفاظی منابع طبیعی ۷۰ هزار هکتار است که برای اجرای طرح بیابان‌زدایی در محدوده‌های نیازسنجی شده به زمان و رقم بسیار بالاتری نیاز است.

اعتبارات کافی نیست

محسن یقین لو معاون فنی و عمرانی فرمانداری ملارد در گفت و گو با خبرنگار مهر ضمن انتقاد از اقدامات مخربی که برای طرح پسته‌کاری در اراضی اخترآباد در سنوات گذشته اجرایی شده، عنوان کرد:در حال حاضر شرایط به‌گونه‌ای است که با کوچک‌ترین بادی، طوفانی از ریز گرد در منطقه ایجاد می‌شود و دامنه در برگیری آن به وسعتی است که گاهی تا فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) نیز پیش می رود

وی افزود:مجموعه‌ای از عوامل انسانی و سوء مدیریت‌ها درگذشته، مزید بر علت شده تا در حال حاضر با چنین بحران و معضلی داشته باشیم.

یقین لو گفت: یکی دیگر از دغدغه‌های ما معطوف به فعالیت‌های دامداری و دام‌پروری است که در ۴۰ روستای منطقه مورداشاره انجام می‌شود و به‌طور طبیعی یکی از الزامات چنین فعالیت‌هایی چرا و تغذیه دام است که این امر نیز باعث تخریب پوشش گیاهی مناطق مذکور می‌شود و از سوی دیگر ممنوعیت آن نیز باعث بروز مشکلاتی در امور معیشتی ساکنان روستاهای مورداشاره خواهد شد و عملاً شرایط موجود کار را با پیچیدگی‌ها و دشواری‌های بسیاری همراه ساخته است.

معاون فنی و عمرانی فرمانداری ملارد عنوان کرد:در طول سنوات اخیر اقدامات سازنده‌ای از سوی منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان ملارد اجرایی شده اما با تخصیص اعتباراتی هر چه بیشتر می‌توان سرعت و شتاب هر چه بیشتری به اجرای طرح بخشید.

گردوغباری که به هیچ موجود زنده‌ای رحم نمی‌کند

ریز گردهایی که از کانون‌های فرسایش و گردوغبار شناسایی‌شده انتشار می‌یابد با مخاطرات و عوارض ناخوشایند و سنگینی نیز همراه است و اساساً یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌هایی که در این خصوص وجود دارد به پیامدهای منفی حوزه بهداشت و سلامت آن برای انسان‌ها و حیات جانداران بازمی‌گردد.

تبعات پدیده ریز گردها در سه عرصه انسانی، حیوانی و گونه‌های گیاهی قابل‌بررسی است و این امر مؤید وسعت تخریب گردوغبارهایی است که به‌صورت معلق در هوا می‌تازند.

شراره معصومی کارشناس ارشد آموزش محیط‌زیست در گفت و گو با خبرنگار مهر در تشریح مخاطرات ریز گردها و گردوغبارهای مناطقی همچون محدوده اخترآباد، روستای شش، و قطعه چهار شهرستان ملارد عنوان گفت: محدوده مذکور، جزیره‌ای بود از انواع موجودات زنده، اما گردوغبار ایجادشده باعث نابودی بسیاری از گونه‌های حیوانی این خطه همچون، خارپشت، روباه و...شد و در حال حاضر نیز باقیمانده گونه‌های موجود در خطه مورداشاره در معرض نابودی قرار دارند.

وی افزود: ضمن اینکه نباید از ذرات پلاستیکی که در عرصه ۴۰۰ هکتاری منطقه‌ای که قرار بود تحت پوشش پسته‌کاری قرار گیرد نیز به‌سادگی گذشت که پراکندگی آن بر عمق تهدید و تخریب‌های زیست‌محیطی افزوده است.

در کنار خطرات این پدیده برای گونه‌های جانوری، تهدید سلامت انسان‌ها نیز بخش دیگری از عوارض مخرب ریز گردها و گردوغبار به شمار می‌رود.

موضوعی که غلامرضا عسگری، رئیس شبکه بهداشت و درمان شهرستان ملارد در گفتگویی کوتاه با خبرنگار مهر بر آن صحه می‌گذارد و از افزایش مراجعات مردم ساکن در منطقه اخترآباد به مراکز بهداشتی و درمانی در مقطع تشدید و انتشار ریز گردها و گردوغبار بیابان‌های ناحیه اخترآباد خبر می‌دهد.

مینا بختیاری پزشک عمومی در گفت و گو با خبرنگار مهر در تشریح زوایای پیدا و پنهان صدمات و عوارض پدیده مذکور بر سلامت انسان عنوان کرد: آسیب‌های قلبی و تنفسی، بروز و تشدید اسم، سرطان و تأثیرات سوء آن بر مکانیسم‌های دفاعی و تصفیه‌ای بدن از نمونه تهدیداتی است که سلامت و جان انسان‌ها را نشانه می‌رود.

وی افزود: محل و مقدار پراکندگی ذرات در دستگاه تنفسی، متأثر از مؤلفه‌ها و عوامل فیزیکی خاص است که مهم‌ترین آن‌ها به‌اندازه ذرات معلق در هوا بازمی‌گردد.

بختیاری در تشریح فرآیند ورود ریزدانه‌ها در بدن عنوان کرد:آنچه که در این فرآیند مهم و حائز اهمیت است مبادی ورودی و محل نشست ریز گردها در بدن است و به فراخور شرایط همچون اندازه و حجم ریز گردها و سرعت و حجم تنفس تأثیرات و عوارض متعددی را به همراه خواهد داشت.

وی افزود:ذراتی که در ناحیه گلو و حلق قرار می‌گیرند وارد دستگاه هاضمه شده و به‌سرعت دفع می‌شوند که شرایط مذکور را می‌توان خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن تصور کرد.

پزشک عمومی گفت:ذراتی که وارد نای می‌شوند به‌وسیله مخاط از جریان هوای تنفسی جدا می‌شوند و به دستگاه هاضمه می‌رسند و ذراتی که به برونشن ها یا همان تقسیمات مجاری هوایی می‌رسند نیز خیلی کندتر حذف می‌شوند، به‌عبارت‌دیگر دفع ذرات مورداشاره در مقایسه با ذرات دیگر مستلزم زمان بیشتری است.

بختیاری عنوان کرد:ذرات بسیار ریزی که به ریه ورود می‌کنند برای مدت‌زمان طولانی‌تری در سیستم تنفسی باقی می‌مانند.

پزشک عمومی با تقسیم‌بندی ریز گردها به ۱۰، ۱۵ و ۵ میکرون عنوان کرد:هر آنچه حجم و اندازه این ذرات، کوچک‌تر، به همان میزان صدمات و مخاطرات آن افزون‌تر خواهد بود زیرا میزان نفوذ این ریزدانه‌ها به‌مراتب شدیدتر و عمیق‌تر از ریز گردها با حجم‌های بزرگ‌تر خواهد بود.

آموزش، اعتبارات و اشتغال‌زایی سه ضلع برون‌رفت از بحران گردوغبار

اظهارات مسئولان و کارشناسان زی ربط گویای بخشی از مخاطرات و فجایع ناشی از غبار و ریز گردهایی است که از مبدأ روستایی، وسعتی به پهنای یک استان را در گیر می‌سازد.

طبق اصل ۵۰ قانون اساسی تمامی آحاد جامعه از صدر تا ذیل نسبت به حفظ سلامت زیست‌محیطی مسئول هستند و هر شخصیتی اعم از حقیقی و حقوقی باید با نگاهی مسئولانه نسبت به آنچه در محیط پیرامونی و بستر زیست خود و دیگران واقع می‌شود، اقدامات لازم را در حد توان، اختیارات و بضاعت موجود برای حفظ سلامت محیط‌زیست انجام دهد.

بحران ریز گردها و گردوغبار از نمونه معضلاتی است که در طول سنوات اخیر، چالش‌های بسیاری برای سلامت زیست‌محیطی ایجاد کرده و یقیناً مدیریت هوشمندانه آن مستلزم اتخاذ تصمیمات و تدابیر کارآمد و برنامه‌ریزی‌های مدون و اصولی در دو بخش نرم‌افزاری و سخت‌افزاری خواهد بود که دهستان اخترآباد شهرستان ملارد نیز از این قاعده مستثنا نیست.

آنچه امروز به‌عنوان معضلی جدی در این شهرستان مطرح است متأثر از عوامل طبیعی و انسانی بسیاری است که تخریب پوشش گیاهی، عدم نظارت صحیح و اصولی، چرای بی‌رویه دام در طول سنوات گذشته، بخشی از علل و عوامل مؤثر در بروز چنین نارسایی‌هایی به شمار می‌رود.