1- آلاینده های اوّلیه آنهایی هستند که به همان شکل و ترکیبی که از منبع تولید خارج شده اند در هوا وجود دارند. مانند SO2، CO، HC.
2- آلاینده های ثانویه معمولا از ترکیب آلاینده های اوّلیه تحت تاثیر اشعه خورشید تولید می‌شوند. مانند ازن و قسمت عمده NO2 .
1) خفه کننده ها شامل خفه کننده های ساده مانند CO2، متان و سایر گاز‌های خنثی که با رقیق کردن اکسیژن محیط (محیط‌‌های بسته) باعث خفگی می‌شوند و خفه کننده های ترکیبی که به علت ترکیب با آنزیم‌ها و ارگان‌های بدن ایجاد خفگی می‌کنند مانند.CO
2) تحریک کننده ها شامل تحریک کننده های مجاری فوقانی تنفسی (SO2) و مجاری تحتانی تنفسی (NO2) می‌شوند.
3) سموم که با حمله به ارگان‌ها باعث بیماری عضوی از بدن می‌گردند مثل ترکیبات جیوه، سرب، هیدروکربن‌های آروماتیک
4) ترکیبات مخدّر و بیهوش کننده که روی اعصاب اثر می‌گذارند مثل هیدروکربن‌های الیفاتیک کلره
5) مواد سرطان‌زا ـ بنزاپیرن، بنزن، هیدروکربن‌های عطری چند هسته ای.
منابع انتشار آلاینده های هوا را به دو گروه ثابت و متحرّک تقسیم کرده اند. گروه ثابت همانطور که از اسم آنها پیداست شامل صنایع، نیروگاه ها و مراکز تجاری و مسکونی می‌شود و منابع متحرّک انواع وسایل نقلیه از موتور سیکلت تا هواپیما و کشتی را شامل می‌گردد.
آلودگی هوا در صنایع هم به علّت مصرف سوخت است و هم نوع فرآیند، در حالیکه در منابع متحرک عمدتا حاصل احتراق سوخت بوده و به صورت گاز‌های آلاینده و یا ذرات، وارد هوا می‌شود. در صنایع، علاوه بر آلاینده های ناشی از سوخت و مواد خام، تولیدات میانی و محصول نهایی هم وارد هوا می‌شود مثلا در صنعت آلومینیوم، فلوراید و ذرات هیدروکربن چند هسته ای عطری تولید می‌شوند. در صنایع فلزی، سرب وارد هوا می‌شود و از زباله سوز‌ها، فلزات سنگین مثل کادمیوم و ترکیبات خطرناک دی اکسین و فورین منتشر می‌شوند. نوع آلاینده و ضرایب انتشار برای صنایع با شناخت و بررسی فرآیند و در نهایت اندازه گیری امکان پذیر می‌باشد.
به قول A.V. Kneese در خصوص آلودگی هوا، تقریبا در همان وضعی هستیم که ماهی‌ها در آب آلوده، از آنجا که عوامل زیادی در ارتباط بین آلودگی هوا و سلامت انسان موثرند اثبات اثرات آلودگی هوا بر سلامت انسان مشکل خواهد بود. با این حال اطلاعات زیادی وجود دارد که می‌توان به آنها استناد کرد. در سال‌های اخیر نیز مطالعاتی در بعضی از شهر‌های بزرگ و آلوده انجام گرفته و به روابطی بین غلظت آلودگی به خصوص در مورد ذرات معلّق و میزان مرگ و میر دست یافته اند که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد.
مونوکسید کربن با فرمول CO وزن مولکولی 01/28 نقطه ذوب 207 درجه سانتیگراد و نقطه جوش 192 درجه سانتیگراد، گازی اسـت بـی رنگ و بـی بـو که حاصل احتراق ناقص زغال و سوخت‌هـــای فسیلی است. حد طبیعی آن در هوا 01/0 تا 2/0 قسمت در میلیون (حجمی) است. در مناطق شهری معمولا زیر 17 قسمت در میلیون است ولی در شهر تهران در ساعات ترافیک و بعضی مناطق تا 50 PPM و حتی بیشتر هم گزارش شده است. در محیط‌‌های بسته و کارگاه ها غالبا از 100 پی پی ام هم تجاوز می‌نماید. مونوکسید کربن چهار نوع اثر مهم بر اعمال فیزیولوژیکی انسان دارد:
1) اثرات قلب و عروق
2) رفتار‌های عصبی
3) اثرFibrinolysis
4) اثر بر جنین
در مورد رابطه بین غلظت مونوکسید کربن هوا و کربوکسی هموگلوبین خون مدل‌های زیادی ارائه شده است. در مدل‌های فوق زمان تماس 8 ساعت در نظر گرفته شده است. ضمنا Peterson و Stewart مطالعه ای روی تعداد جوان داوطلب با غلظت‌های متفاوت CO (> 1، 25، 50، 100، 500 و 1000 پی پی ام) برای مدت زمانی از 30 دقیقه تا 24 ساعت (کمتر از زمان لازم برای رسیدن به تعادل) انجام دادند و COHb خون افراد را مرتبا اندازه گیری نمودند
ملاحظه می‌شود زمان تماس به عنوان عامل موثر در جذب CO و تشکیل کربوکسی هموگلوبین مورد توجه قرار گرفته است.
آب سالم اساس ادامه حیات بشر و تأمین بهداشت می باشد "
انجمن حفاظت از محیط زیست ایالات متحده آمریکا برآورد کرده که تقریبا یک سوم جریان آب جهان به طور مشخص آلوده شده و اصل حفظ کیفیت آب بر هم زده شده است.
روزهایی که با پیدا کردن جوی آب یا چشمه‌ای می‌توانستیم با آرامش خاطر، تشنگی‌مان را برطرف کنیم گذشته و کیفیت آب مهمتر از وجود و حضور آن است. به هر حال این روزها به هر آبی نمی‌توانیم اعتماد کنیم و می‌کوشیم برای سالم‌تر ماندن بیشتر هزینه و وقت بگذاریم.
آلوده کننده ها ی آب به نه دسته طبقه بندی می شوند
1-موادی که با مصرف اکسیژن آب موجب کاهش اکسیژن محلول در آب می شوند.
موادی که به راحتی به وسلیه فعالیت باکتری ها در حضور اکسیژن شکسته می شوند و پوسیده می گردند از این دسته هستند.گرچه بعضی از مواد غیر آلی در این دسته پیدا شده اند اما بیشتر این آلاینده ها را ترکیبات آلی تشکیل می دهند. آلوده کننده های این طبقه بیشتر شامل:فاضلاب خانگی وفاضلاب کارخانه های کاغذ سازی و کشتارگاه ها می باشند.
2- عوامل بیماری زا
3-مواد غذایی گیاهی
4-ترکیبات آلی سنتز شده(مصنوعی)
5-مواد نفتی
6-مواد شیمایی معدنی
7-رسوبات
8-مواد رادیواکتیو
9-گرما
می‌کند.
در صورتی
که عامل ایجاد بو مشخص نباشد، می‌توان به میزان مواد معلق و کلوئیدی آب شک کرد و با کم شدن رنگ و کدورت آب،
در نهایت بوی آن هم مطبوع خواهد شد.
در مواردی
بوی آب آشامیدنی ناشی از حضور میکروارگانیسم‌هایی است که به اصطلاح میکروارگانیسم‌های مزاحم خوانده می‌شوند.
تاکنون بیش از ??نوع میکروارگانیسم شناخته شده که مسبب بوی آب‌های آشامیدنی هستند. یکی از معروف‌ترین آنها خانواده قارچ‌ها هستند
که شایع‌‌ترین عامل‌های ایجاد بو در تاسیسات آبرسانی هستند.
برخی عامل‌های شیمیایی موجود در آب علاوه بر ایجاد بو، با
داشتن ویژگی سمی ممکن است مشکلاتی را در آب ایجاد کنند مانندSH2 که گازی بی‌رنگ با بویی شبیه تخم‌مرغ
گندیده است و از تجزیه سولفات‌ها توسط باکتری‌های احیا‌کننده سولفات تولید می‌شود.
-بیماری های انگلی:لپتوسپیرا یک بیماری انگلی می باشد که در آب استخرهای آلوده و فاضلاب و لجن موجود بوده و از راه مخاط پوست وارد بدن می شود. که در آب بعضی از رودخانه ها هم موجود می باشد
-کرم ها: تخم کرم هایی مانند آسکاریس، تریکوسفال و کرم قلابدار ممکن است که از طریق خاک و آب آلوده وارد بدن انسان شود و ایجاد بیماری نماید
-بیماری وبا
-بیماری ویروسی:آب در انتقال دو نوع ویروس پولیوویروس و هپاتیت عفونی نقش موثری دارد.اپیدمی های حاصله در اکثر موارد پس از پیگیری نشان می دهد که آب آشامیدنی با فاضلاب های خانگی آلوده شده است.
منابع: کتاب آلودگی محیط زیست-دکتر مینودبیری
روزنامه جام جم
