"و جَعَلنا مِن الماء کُلَ شَیء حیّ"

بیشترین ماده ای که در بدن موجود استآب می باشد. دو سوم بدن انسان را آب تشکیل می دهد. یک لیوان آب گوارا چون اکسیری نجات بخش برای فرد تشنه است،نکته جالب اینکه همه فکر می کنند بیشترین میزان آب بدن در خون که مایع است وجود دارد، در صورتی که تنها 5% آب، در خون موجود است و بیشترین میزان آب در داخل سلول ها می باشد.

آیا می دانید آب چه نقشی در بدن دارد؟

*

اگر آب نباشد هیچ یک از فعالیتهای شیمیاییدر بدن صورت نمی گیرد.

*

نیازهای سلول برایجذب مواد مفید و دفع مواد زاید به آب بستگی دارد.

*

 اگر آب نباشد بدن یک حجم شکننده و سخت است، آب خاصیت ضربه گیری دارد و با ایجاد حالت ارتجاعی از اندام های داخلی محافظت می کند.

آب از سه راه وارد بدن می شود،یکی نوشیدن مایعات و دیگر از طریق غذا . حتی خشک ترین مواد غذایی مثل آرد نیز دارای میزان قابل توجهی آب می باشد. راه دیگر تأمین آب، تولید آن در داخل بدن است. طی مراحل سوخته شدن مواد غذایی مختلف در بدن (کربو هیدرات، چربی و پروتئین) میزانهای متفاوتی آب تولید می شود که به آن آب متابولیک گویند، بیشترین مقدار آب از سوختن چربی حاصل می شود.

از سه طریق گفته شده آب به بدن می رسدو با4روش آب از بدن خارج می شود:

با تعریقآب به صورت نامحسوس از بدن دفع می شود؛ با نفس کشیدنآب، با هوای بازدم خارج می شود؛ از طریق ادرار و با مدفوع مقدار زیادی آب از بدن دفع می شود. به ازای میزان آبی که از بدن دفع می شود، نیاز به دریافت آب داریم. روزانه حدود 5/2 لیتر آب از بدن دفع می شود. آب بدن کودکان 2 برابر بزرگسالان دفع می شود

در تابستان بهتر است با استفاده از کلاه های خنک و نخی

،

جلوی تبخیر زیاد آب را از بدن

کودکان بگیریم.

مقداری از آبی که نیاز داریم توسط بدن تولید می شود و مقداری هم توسط غذاها تامین می گردد، اما

بدن ما در حقیقت به چه مقدار آب یا مایعات نیاز دارد؟

عموماً گفته می شود بدن روزانه 8 لیوان آب نیاز دارد که مقداری از آن توسط غذاهای خورده شده درطی روز تامین می شود. پس خوردن روزانه 4 تا 5 لیوان آب، آب میوه، چای، شیر و دیگر مایعات برای یک فرد سالم کافی است.

البته در صورتی که به مدت طولانی در هوای گرم هستید یا با ورزش های طولانی و سنگین آب بدن شما کاهش یافته برای جلوگیری از بروز حالات گرمازدگی و کمبود آب، باید چاره ای اندیشید.

به این حالات اصطلاحاً دهیدراته * شدن بدن می گویند. در این زمان فرد

احساس سوزش در عضلاتش

می کند، به سختی نفس می کشد و

خشکی نفس

را احساس می کند.

احساس گنگی

، صدای زنگ دو گوش و

سر درد

دارد و دیدش تار می شود، اگر این وضعیت ادامه یابد فرد از حال می رود البته این پاسخ طبیعی مغز به کمبود آب بدن است و در صورتی که این وضع ادامه یابد به بافت حساس مغز آسیب می رسد،

بهترین راه این است که با ریختن آب به روی او و مالیدن یخ به بدنش او را خنک

کنیم و به مرور به او آب میوه دهیم

.

(توصیه دکترMirkin)

بهتر است در حین انجام ورزش های سنگین به ورزشکار آب میوه تازه بدهیم که موجب افزایش قدرت و توانایی تفکر او شود. حتی بهتر است ورزشکار یک هفته پیش از مسابقه میزان آب دریافتی اش را کمی افزایش دهد.

به امید اینکه قدرآب، این نعمت گوارای الهی را بیشتر بدانیم.

60 تا 70 درصد وزن بدن را آب تشکیل می دهد. مقدار آب مورد نیاز بدن، بوسیله ی دمای بدن و کار کلیه ها برای دفع مواد زاید و میزان تعریق تعیین می شود.

کلیه ها در هر شبانه روز حدود 180 لیتر مایع را فیلتر می کنند، اما آنچه از طریق ادرار دفع می شود فقط 1 تا 2 لیتر در شبانه روز است.

پس از خواب شبانه اولین ادرار صبح، معمولا غلیظ و زرد رنگ است، اما پس از آن ادرار باید بی رنگ و بی بو باشد و این نشان دهنده کار طبیعی کلیه است. البته گاهی پس از خوردن بعضی از مواد غذایی ادرار رنگ و بوی خاصی می گیرد؛ مثلا 15 دقیقه بعد از خوردن مارچوبه ادرار بوی خاصی پیدا می کند که کاملا بی ضرر است و ناشی از مواد شیمیایی موجود در مارچوبه است.

در حال حاضر توصیه به مصرف 8 لیوان آب و مایعات در روز است، یعنی تقریبا 1 میلی لیتر به ازای هر کالری انرژی دریافتی. البته افرادی که در آب و هوای گرم زندگی می کنند یا به دلیل کار و فعالیت شدید زیاد عرق می کنند، مقدار بیشتری مایعات باید مصرف کنند.

ورزشکاران به دلیل تعریق زیاد در معرض کم آبی هستند. در هنگام انجام ورزش، مصرف مایعات اهمیت زیادی دارد، زیرا به دفع حرارت بدن کمک می کند. از آنجایی که در هنگام ورزش طولانی مکانیسم تشنگی به تعویق می افتد، ورزشکاران نباید بر اساس حس تشنگی آب بخورند، بلکه باید طی یک برنامه زمان بندی شده آب دریافت کنند. در حین ورزش از آب ساده نباید استفاده شود، چون اسمولالیته و غلظت سدیم خون افت می کند و خطرناک است. آب مصرفی در ورزشکاران باید همراه با الکترولیت ها و 6 تا 8 درصد کربوهیدرات باشد تا هم ذخایر گلیکوژن کبدی جایگزین شود و هم جذب آب با این غلظت ماکزیمم باشد.

کودکان در هنگام ورزش ،هرگاه احساس تشنگی کنند به اندازه رفع تشنگی باید آب بخورند و علاوه برآن نصف لیوان آب اضافه تر هم بنوشند. نوجوانان نیز به همین ترتیب، فقط بعد از رفع تشنگی باید 1 لیوان آب اضافه تر بنوشند.

محققان می گویند که یک فرد میتواند تا 10 لیتر آب را بدون ضرر در روز بنوشد. استثنا در این مورد افرادی هستند که بیماری کلیه دارند و باید مقدار دریافت مایعات خود را محدود کنند، ولی در افرادی که عفونت های مثانه دارند افزایش دریافت مایعات مفید است.

به طور کل، مصرف هر 240 میلی لیتر(یک لیوان) مایعات اضافه تر به شکل چای و قهوه خطر سنگ کلیه را به ترتیب 8 ، 9 و 10 درصد کم می کند. جالب است که شیر، نوشابه گازدار و آب میوه این اثر را ندارند و برعکس مصرف هر 240 میلی لیتر آب گریپ فروت اضافه تر، خطر سنگ کلیه را 44 درصد افزایش می دهد!

در هنگام تولد ،75 درصد وزن بدن آب است، این مقدار تا سن 10 سالگی به 60 درصد کاهش می یابد. عملا نوزادان تا 2 سالگی به 3 تا 6 فنجان آب در روز احتیاج دارند. کودکان 2 تا 12 سال هم باید 4 تا 8 فنجان آب در روز دریافت کنند. به خاطر داشته باشید هرگاه خودتان احساس تشنگی کردید و خواستید آب بخورید، حتما به کودک خود هم آب بدهید.

برای محاسبه مقدار مایعات مورد نیاز بدن ، وزن بدن خود را ضرب در75/0-55/0کنید. عدد به دست آمده مقدار مایعات مورد نیاز را بر حسب اونس نشان می دهد(هر اونس معادل 30 میلی لیتر است).